Tarła ryb – o czym musisz pamiętać?
Przebieg tarła – okresu godowego ryb jajorodnych – różni się w zależności od danego gatunku. Pewne kwestie pozostają jednak niezmienne – dotyczy to zarówno niespokojnego zachowania ryb, jak i zakazów czy obowiązków spadających na wędkarzy. Dowiedz się więcej o tarle i tarlakach, poznaj trzy główne zasady dotyczące łowienia ryb związane z tym tematem oraz sprawdź, na jakie popularne gatunki nie należy polować wiosną!
Jak przebiega tarło?
Tarło to po prostu okres godowy – w tym czasie samice (ikrzaki) składają ikry, a samce (mleczaki) uwalniają nasienie w postaci mleczka, żeby zapłodnić jaja. Sama nazwa tarła wywodzi się od słowa „trzeć” i wynika z faktu, że niespokojne, nadmiernie pobudzone ryby ocierają się bokiem o dno (poza tym samce w wiadomych celach ocierają się o samice). Wiele ryb przestaje wówczas żerować; sporo gatunków morskich, zwłaszcza żyjących na rafach koralowych, uprawia skomplikowane tańce godowe.
Miejsce przechodzenia tarła określa się „tarliskiem”, zaś ryby w pełnej dojrzałości płciowej, zdolne do rozrodu i przechodzące przez okres godowy – „tarlakami”. Wiele zależy tutaj od danego gatunku. Wiosną trą się m.in. szczupak, okoń oraz wszystkie ryby karpiowate, latem – sum i lin, jesienią – pstrąg czy sieja, natomiast zimą – miętus. Taki naturalny podział pozwala zredukować ryzyko zbyt dużej konkurencji pokarmowej u młodych okazów. Tarło może trwać zaledwie kilkanaście minut albo i kilka długich tygodni. Niektóre ryby – w tym węgorzowate i łososie pacyficzne – giną zaraz po jego odbyciu.
W związku z okresem godowym u ryb – zwłaszcza u samców – pojawia się tzw. wysypka tarłowa. Można ją poznać po zmianie ubarwienia oraz szorstkich, rogowych wzorkach na głowie, płetwach i bokach. Wystąpienie wysypki wynika ze zmianą hormonów w organizmie ryb – zmiany znikają wraz z zakończeniem okresu godowego.
Ryby z wyprzedzeniem upatrują sobie odpowiednie tarlisko. Różne gatunki wybierają odmienne miejsca składania ikry – może to być kamieniste, roślinne lub piaszczyste podłoże, a nawet po prostu toń wodna. Przykładowo:łososie preferują żwirowate, twarde dno, a szczupaki poszukują roślinności podwodnej i zalanych łąk. Wiele ryb zawczasu przygotowuje podłoże – oczyszcza kamienie, kopie dołki, buduje misterne gniazda. Wszystko po to, żeby lepiej zadbać o bezpieczeństwo złożonej ikry, zwłaszcza że później mało który gatunek sprawuje nad nią opiekę. Tarło przebiega zwykle w dużych zgrupowaniach, a ikrzaki składają miliony jajeczek (po kilkaset tysięcy na głowę) na rozległych tarliskach. Gdy mleczaki je zapłodnią, rodzice po prostu odpływają (choć, żeby oddać sprawiedliwość wytrwałym opiekunom, są i tacy, którzy dzielnie czuwają nad swoim potomstwem. Tego rodzaju ryby, jak np. sum i sandacz, nie muszą składać wielu jaj – na przykład ciernik ogranicza się do ok. 80-100 sztuk).
3 reguły dla wędkarzy
1. Nie łów w czasie tarła!
To pierwsza i najważniejsza zasada, którą zna (i której przestrzega) każdy szanujący się wędkarz. W obrębie tarlisk, w okresie rozrodu ryb obowiązuje CAŁKOWITY ZAKAZ połowu. Są od tej reguły wyjątki, ale nie dotyczą one rekreacyjnego łowienia – przykładowo w Wigierskim Parku Narodowym dozwolone są odłowy tarlaków szczupaka, sielawy i siei wyłącznie w celu przeprowadzenia sztucznego tarła w parkowej wylęgarni ryb.
2. Uważaj na gniazda tarłowe
Łowiąc w rzekach, możesz natrafić na przygotowane przez ryby gniazda. Często znajdują się one tuż przy brzegu lub na łatwo dostępnej płyciźnie. Pod żadnym pozorem po nich nie deptaj! Zostaw je w świętym spokoju, a żeby uniknąć nieszczęśliwego wypadku, najlepiej omijaj je szerokim łukiem.
3. Wypuszczaj duże ryby przez okrągły rok
Duże okazy to najlepsze tarlaki. Dowodem na to jest fakt, że w hodowli rybnej na tarlaki wybiera się największe ryby pochodzące z danego miotu. W trosce o zarybienie łowisk zaleca się stosowanie metody catch&release („złów i wypuść”) przez cały rok, nie tylko w okresie tarła.
Okresy ochronne ryb w Polsce
Aby zapewnić trwałość biologiczną gatunków, prawo wyznacza okresy ochronne, podczas których nie można łowić ryb, płoszyć ich ani niszczyć ich siedzib. Pokrywają się one z okresem rozrodu poszczególnych gatunków, a zatem zależą od natury biologicznej (ale też m.in. od liczebności ryb). Co istotne, w związku ze stałym monitorowaniem populacji okresy ochronne mogą ulegać zmianie, więc warto trzymać rękę na pulsie. Zakłócanie tarła to naruszanie prawa natury, ale też prawa karnego – niedotrzymanie przepisów pociąga za sobą konkretne sankcje. Kary finansowe może wymierzyć Straż Rybacka.
Jeśli chodzi o wiosenne miesiące – w kwietniu wiele ryb przygotowuje się do tarła lub właśnie przeżywa swój okres godowy, więc każdą aktywność wędkarską należy podejmować z odpowiednim skupieniem. Do końca kwietnia nie wolno łowić szczupaka, bolenia ani brzany, a do 15 maja - świnki. Z kolei do 31 maja zakazane są m.in. połowy sandacza, lipienia, głowacicy oraz suma (dotyczy rzeki Odry, a dokładniej odcinków od ujścia Warty do granicy z wodami morskimi; poza tym zakaz obowiązuje aż do 30 czerwca). Obowiązują również pewne ograniczenia związane z połowem łososi i troci wędrownej.
Każdy wędkarz powinien znać okresy tarła ryb, na które zamierza polować – po pierwsze dlatego, żeby nie zakłócić rozrodu, a po drugie dlatego, żeby nie naruszyć ustawy. Szczegółowe rozpiski okresów ochronnych ryb w Polsce znajdziesz bez problemu w sieci.